Islami Duhet të Mësohet me Rregullat e Demokracisë Liberale

Përkundër shfarosjes së redaksisë së saj nga sulmi i bujshëm terrorist i javës që shkoi, të mërkurën revista satirike “Charlie Hebdo”nxori nga shtypi një numër të ri dhe simbolik. Në ballinë u botua sërish një karikaturë e Muhamedit.

Kësaj here profeti u portretizua me lot në sy, duke e mbajtur në duar parullën tashmë të njohur të atyre që u solidarizuan me viktimat e sulmit: “Unë jam Charlie”.

Karikatura përçon disa mesazhe paralele, por kryesori është ky: revista nuk e ka ndërmend të tërhiqet nga beteja e saj kundër kufizimeve ndaj shprehjes së lirë.

Katër milionë kopje të revistës u shitën në Francë me shpejtësi marramendëse, gjë që tregon se kauza e saj ka mjaft mbështetës.

Reagimi parimor i revistës mbështetet nga ata që e kuptojnë mirë rëndësinë jetike të shprehjes së lirë për frymëmarrjen e një demokracie liberale bashkëkohore.

Bëhet fjalë për atë sistem të cilin edhe ne si shqiptarë themi se po e synojmë, të paktën me fjalë, nëse jo edhe me zemër dhe vepra.

Kjo mbështetje është e rëndësishme sidomos tani kur shumëkush po ua bën njëfarë apologjie sulmeve terroriste, qoftë drejtpërdrejt apo tërthorazi, duke e vënë në pah bashkëfajësinë e karikaturistëve për shkak të, siç thuhet, natyrës provokuese të punimeve të tyre.

Arsyeja kryesore për shqetësim në debatet që shpërthyen pas sulmit në Paris nuk duhet të jenë ata qëi mbështesin dhe duartrokasin vrasjet në emër të Sheriatit.

Me këtë pakicë fanatike duket se vlerat e civilizimit e kanë të fituar betejën e opinionit publik, madje edhe brenda botës islame. Kjo u pa edhe nga reagimi i zëshëm i myslimanëve kundër vrasjeve.

Kjo pakicë gjakatare nuk duhet trajtuar si palë në debat, por si shënjestër e sistemeve të drejtësisë dhe operacioneve ushtarake.

Shqetësimi kryesor në debat në fakt janë ata që dënimin e vrasjeve po e shoqërojnë me kërkesa për kufizim të lirisë së shprehjes në raport me fenë.

Një argument i tillë po artikulohet në botë dhe në hapësirat shqiptare, jo vetëm nga besimtarët (e të gjitha feve), por edhe nga shumë liberalë dhe të majtë. Madje dhe nga ata që parimisht janë mbështetës të sekularitetit,shprehjes së lirë dhe të shpërndarjes së demokracisë liberale në botë.

Siç shpjegoi me të drejtë së fundi edhe filozofi slloven Slavoj Zizek, përulja e këtyre të fundit buron nga njëfarë ndjenje automatike e fajësisë dhe nga frika e akuzës për islamofobi.

Liberalët dhe të majtët kanë frikë ta fusin vetveten në të njëjtin thes me të djathtën ksenofobe, vetëm për shkak se tjetri i sheh si të njëjtë.

Sipas Zizekut, kemi të bëjmë me një situatë të pengmarrjes psikologjike. Sa më të zëshme janë akuzat për islamofobi, aq më fajtorë ndihen liberalët dhe aq më akomodues bëhen ndaj kërkesës për censurë.

Problemi është se kjo ndjenjë e fajit po i shtyn shumë njerëz drejt dy gabimeve trashanike logjike që mund të kenë pasoja serioze për të ardhmen.

Gabimi i parë logjik është se censura po kërkohet duke u thirrur në faktin se demokracitë liberale tashmë e kufizojnë shprehjen e lirë në shumë raste të tjera.

Harrohet se në një sistem të mirëfilltë liberal këto kufizime bëhen mbi kritere që kanë konsistencë logjike.Lejohet ajo që nuk e pengon, apo edhe e forcon sistemin liberal (psh. satira dhe shqyrtimi kritik i dogmave); ndalohet ajo që e kërcënon atë (psh. thirrjet për dhunë ndaj pakicave).

Të thuash sot se disa ide nuk guxojnë të trajtohen për shkak se dikush i konsideron të shenjta,do të thotë t’u rikthehesh betejave që civilizimi bashkëkohor i ka fituar prej kohësh. Do të thotë krijim rregullash arbitrare ku bindjet e një grupi mund të jenë mbi ligjin thjesht sepse dikush të kërcënon me tytën e pushkës.

Gabimi i dytë i atyre që thërrasin për censurë është se nuk po e kuptojnë nevojën urgjente të Islamit për të kaluar nëpër të njëjtin proces të akomodimit me demokracinë liberale, ashtu si fetë e tjera para tij.

Debati mbi atë se a duhet të ketë kufi satira dhe kritika në raport me fenë mund të jetë i ri në shoqërinë tonë, por jo edhe në demokracitë e përparuara perëndimore. Dekada më parë, shumë vepra artistike kanë qenë temë debati dhe janë censuruar për shkak të përmbajtjes blasfemike në raport me krishterimin.

Për shembull, njërës prej komedive më të mira të të gjtha kohërave, “Jeta e Brajanit” (“Life of Brian”), e prodhuar nga kolektivi Monty Python në vitin 1979, asokohe iu ndalua transmetimi nëpër shumë kinema evropiane.

Detajet e jetës së Brajanit – një profeti të rremë që konsiderohej si i vërtetë nga ata që e rrethonin – kishin shumë ngjashmëri me atë të Jezu Krishtit. Metafora për shumëkënd ishte ofenduese.

Por pas shumë debateve, ndalesat ndaj filmit u hoqën. Shumica e vendeve perëndimore sot e kanë arritur një nivel të pjekurisë në raport me satirën dhe kritikën ndaj fesë.
Serialet satirike si “South Park” e thumbojnë Krishtin rregullisht dhe e tëra që të ofenduarit mund të bëjnë është që të mos i shikojnë ose të shprehin indinjatë brenda kornizave të ligjit.

Liberalët dhe të majtët që sot kërkojnë kufizim të shprehjes së lirë dhe të kritikës në raport me Islamin, në thelb po e kërkojnë pamundësimin e një procesi të ngjashëm të pjekjes dhe akomodimit të tij në epokën e demokracisë, të ikjes së tij prej pengmarrjes nga fundamentalistët që fenë e shohin me sytë e mesjetës.

Me fjalë të tjera,mbështetësit e censurës po e pranojnë Islamin si njëfarë relikti të pandryshueshëm që rri përtej vlerave bashkëkohore dhe përtej demokracisë.

Mbi të gjitha, ata po e anashkalojnë nevojën për solidarizim me rrymat përparimtare në botën islame– qoftë të atyre që janë në perëndim dhe që duan integrim të mirëfilltë në botën e lirë, qoftë të atyre që janë në lindje dhe që demokracitë liberale të perëndimit i kanë si model dhe aspiratë.

Islami duhet të mësohet të bashkëjetojë me tërësinë e vlerave të demokracisë liberale. Sepse, në të kundërtën, demokracia liberale nuk do të ketë gjasa të gjallërojë ndonjëherë në vendet me shumicë myslimane.